موسیقی سنتی ایرانی

موسیقی از نگاه عمده افراد یک سرگرمی و حتی امروزه یک حرفه بسیار پرطرفدار و لذت بخشی است . روز به روز شاهد افزایش علاقه افراد به موسیقی هستیم ، حتی می توان لقب موسیقی خودکار را به آن نسبت داد . سیستم توسعه گیر موسیقی شامل دسته بندی های مختلفی میشود یعنی موسیقی از دیدگاه های مختلفی طبقه بندی میشود .

موسیقی سنتی ایرانی یکی از مهم ترین دسته بندی موسیقی جهان است ; علی رغم اینک در حوزه های مختلف موسیقی پردازش های متعدد و مختلفی انجام شده است پژوهش های انجام شده در خصوص موسیقی سنتی ایرانی ناچیز بوده است این پدیده دلایل بسیاری دارد که میتوان به نبود دادگان معتبر و قابل دسترس اشاره کرد .

تشخیص دستگاه و تشخیص ساز در راستای موسیقی سنتی ایرانی پایه و اساس قصیه را تشکیل می دهد . سعی بر این است که این حوزه از موسیقی بین مردم ترویج داده شود . قطعا انتظار میرود با شناخت و شنیدن آن محبوبیت خاصی برای شنوندگان آن ایجاد کند. ایین نوع موسیقی در شنونده حس و شور خاصی ایجاد میکند ; که نمی توان گفت ماهیت همه ی این دستگاه ها شاد هستند ; هر دستگاه ماهیت منحصر به خود را دارد مثلا ماهیت دستگاه سه گاه حزن انگیز بوده اما از طرف دیگرر ماهیت دستگاه ماهور طرب انگیز بوده .

انواع سازهای ایرانی

سنتور

سنتور از ساز های با اصالت موسیقی ایرانی می باشد ، این ساز در ایران قدمت طولانی دارد . این ساز یکی از خوش آواز ترین ساز های ارانی می باشد ، شکل آن ذوزنقه می باشد و دارای یک بدنه چوبی می باشد سنتور دارای ۹ ردیف می باشد ؛ بدنه آن از جنس چوب گردو یا سرو می باشد . این ساز نیاز به کوک کردن دارد و کوک کردن آن کاری سخت و زمان بر است .

دف

از جمله ساز های کوبه ایی در موسیقی ایرانی دف می باشد . برای نواختن دف از ضربات دست استفاده می شود این ساز از یک حلقه ی چوبی تشکیل شده است که یک پوسته ی نازک بر روی آن کشیده میشود ؛حلقه های فلزی با فواصل مناسب دور تا دور حلقه ی چوبی قرار گرفته است . این ساز از ساز هایی بسیار سبک به شمار می رود و در بسیاری از مراسمات از آن استفاده می شود .

نقاره

نقاره سازی ضربی است که شامل طبل دوتایی است یکی از طبل ها دارای سطح بزرگ و دیگری دارایی سطح کوچک تر است هر کدام از ایین طبل ها کاربرد های ویژه ایی دارند ، طبل کوچک صدای زیر ایجاد کرده در حالی که طبل بزرگ صدای بم ایجاد میکند.معمولا کاسه نقاره ها را از مس میسازند اما بعضی از آنها را از سفال نیز می سازند ؛ و قسمت رویه آن نیز پوست حیوانی کشیده می شود.

تنبک

از معرروف ترین ساز های کوبه ای اصیل تنبک است . ساز تنبک از بخش های مختلف پوست ، دهانه بزررگ ، دهانه کوچک، تنه ، پا ، گلویی یا نفیر تشکیل شده است . تنبک از ساز هایی است که بشر برای ترساندن حیوانات و همینطور برای اطلاع رسانی به کار می گرفته است .

تنبور

می توان گفت از قدیمی ترین ساز های ایرانی تنبور است ؛ ساز تنبوری که بزرگ تر از سه تار دارد از ۱۳ الی ۱۴ تار تشکیل شده است و ۲ تا ۳ سیم دارد . تنبور دارای ۱۴ دستان است که با انگشت دست راست نواخته می شود ؛ در نواختن ساز تنبور از مضراب مصنوعی استفاده می شود .

چنگ

یکی دیگر از ساز های معروف ایرانی ساز چنگ است ؛ اسم دیگر این ساز هارپ است . این ساز یک ساز زهی باستانی است . چنگ از ساز های رشته ایی که با انگشتان دست نواخته می شود . معمولا از چوب گردو ساخته می شود . چنگ ظاهری مثلثی شکل دارد که بسیار زیبا می باشد .

کمانچه

از ساز های پرکاربرد کمانچه است این ساز نیز به عنوان یک ساز زهی شناخته می شود . کمانچه در موسیقی بین المللی جایگاه ویژه داشت . کمانچه به شکل کره ی تو خالی است و میله ایی فلزی دارد ،معمولا از چوب درخت توت درست می شود . این ساز روی پا یا روی زمین نواخته می شود . در زبان عربی به آن کمنجا و کمنجه می گویند . کمانچه تکامل یافته ساز رباب است .

تار

از دیگر ساز های زهی باستانی تار است ، تار با مضراب نواخته می شود . تار شامل دسته ایی بلند می باشد . تار از آلات موسیقی است که در زمان اکنون نیز خیلی کاربرد گسترده ایی دارد و روز به روز به محبوبیت آن افزوده می شود . در سال ۳۳۹ هجری شمسی برای اولین بار توسط ابونصر فارابی ساخته شد که شامل قسمت سرپنجه ، گوشی ، دسته، دستان ، نقاره ، کاسه ، پوست، خرک، سیم گیر، سیم ها ، شیطانک است.

دو تار

ساز دو تار از ساز های بسیار خوش صدا می باشد . تار از دو قسمت دسته و یک قسمت پایینی گلابی شکل تشکیل شده است . قسمت گلابی شکل از چوب درخت شاه توت ساخته می شود درحالی که دسته آن از چوب درخت گردو یا زرد آلو درست می شود ؛ حتی می توان گفت مهم ترین بخش ساز دو تار قسمت چوب آن است .

سه تار

سه تار از ساز های زهی باستانی است و جزء ساز های مضرابی می باشد . سه تار از چهار سیم تشکیل شده است جنس سیم های سه تار از برنز و فولاد می باشد. در ناحیه جغرافیایی عربی آسیا سه تار بیشتر در رواج بوده است ؛ در ساخت سه تار از چوب ، فلز و زه استفاده می شود . همان طور که از اسمش پیداست سه تار در گذسته سه تار داشته است اما امروزه سه تار با چهار تار ساخته می شود ؛ سه تار از خانواده ساز های تنبور می شود که به صورت نشسته در حالی که روی ران پا قرار میگیرد نواخته می شود از آن جایی که سه تار جزء ساز های سبک محسوب می شود به صورت ایستاده هم نواخته می شود .

چکیده

موسیقی سنتی ایرانی یک مجوعه ایی بسیار بزرگ و ارزشمند از انواع آهنگ ها است که قدمت سالانه حتی در طول قرن ها به وجود آمده است موسیقی سنتی هر کشوری جزئی از فرهنگ آن کشور محسوب می شود بنابراین قسمت جدا نشدنی هر فردی می باشد ؛حتی دیده می شود در کتاب های تاریخی میز گه گاهی به موسیقی سنتی اشاره شده است این نورد گویای اهمیت این موسیقی حتی در گذشته بوده است .

موسیقی سنتی ایرانی مسیر پر پیچ و خمی را تا به امروز سپری کرده است اگر به لایه های عمیق تر آن بنگریم میبینیم که این سبک از موسیقی با احساسات و عواطف مردم عجین بوده است ؛ بنابراین به عنوان یک ایرانی باید تلاش ما در این راستا باشد که تا حد امکان این فرهنگ زیبا و دلنشین را بین مردو ایران حفظ کرده و در صورت امکان با تلاش و پشتکار توسط علاقه مندان این هنر زیبا و طنین های دلنشین این هنر را جهانی کرده و به گوش همگان برسانیم.