چرا دایناسورها منقرض شدند؟
رویداد انقراض کرتاسه-سوم یا رویداد KT، نامی است که به مرگ دایناسورها و گونه های دیگر داده شده است که حدود ۶۵.۵ میلیون سال پیش رخ داده است. دیرینه شناسان برای سالیان متمادی بر این باور بودند که این رویداد ناشی از تغییرات آب و هوایی و زمین شناسی است که باعث قطع عرضه غذای دایناسورها شده است. با این حال، در دهه ۱۹۸۰، دانشمندان پدر و پسری، لوئیس (۱۹۱۱-۱۹۸۸) و والتر آلوارز (۱۹۴۰) در پرونده زمین شناسی یک لایه مشخص از ایریدیوم را کشف کردند.زمانی که دایناسورها مردند این نشان می دهد که یک رویداد برخورد دنباله دار، سیارک یا شهاب سنگ ممکن است باعث انقراض دایناسورها شده باشد. در دهه ۱۹۹۰، دانشمندان دهانه عظیم Chicxulub را در نوک شبه جزیره یوکاتان مکزیک، که مربوط به دوره مورد بحث است، پیدا کردند.
دایناسورها به مدت ۱۶۰ میلیون سال تا زمان مرگ ناگهانی خود در حدود ۶۵.۵ میلیون سال پیش، در رویدادی که اکنون به عنوان رویداد انقراض کرتاسه-ترشیاری یا KT شناخته می شود. (“K” مخفف کرتاسه است که با کلمه آلمانی “Kreidezeit” مرتبط است.) علاوه بر دایناسورها، بسیاری از گونه های دیگر پستانداران، دوزیستان و گیاهان در همان زمان از بین رفتند.
در طول سال‌ها، دیرینه‌شناسان نظریه‌های متعددی برای این مرگ گسترده ارائه کرده‌اند. یکی از نظریه‌های اولیه این بود که پستانداران کوچک تخم دایناسورها را می‌خورند و در نتیجه جمعیت دایناسورها را تا زمانی که ناپایدار می‌شوند کاهش می‌دهند. نظریه دیگر این بود که بدن دایناسورها به اندازه ای بزرگ شده است که مغز کوچک آنها نمی تواند آن را اداره کند. برخی از دانشمندان بر این باور بودند که طاعون بزرگ جمعیت دایناسورها را نابود کرده و سپس به حیواناتی سرایت می‌کند که با لاشه آنها جشن گرفته‌اند. گرسنگی احتمال دیگری بود: دایناسورهای بزرگ به مقادیر زیادی غذا نیاز داشتند و می توانستند تمام پوشش گیاهی زیستگاه خود را از بین ببرند. اما بسیاری از این نظریه ها به راحتی رد می شوند. اگر مغز دایناسورها برای سازگاری آنقدر کوچک بود، تا ۱۶۰ میلیون سال شکوفا نمی شد. همچنین گیاهان نه مغز دارند و نه از بیماری های مشابه حیوانات رنج می برند، بنابراین انقراض همزمان آنها این نظریه ها را کمتر قابل قبول می کند.
آیا میدانستید؟ انقراض KT اولین انقراض عظیم در تاریخ و همچنین بزرگ‌ترین انقراض نبود. رویداد انقراض پرمین-تریاس، معروف به مرگ بزرگ، ۲۵۱.۴ میلیون سال پیش رخ داد و ۹۶ درصد از همه گونه های دریایی و ۷۰ درصد از تمام گونه های مهره داران زمینی را از بین برد.
برای سال‌های متمادی، تغییرات آب و هوایی معتبرترین توضیح برای مرگ دایناسورها بود. دایناسورها در آب و هوای دائما مرطوب و استوایی سیاره رشد کردند. اما در اواخر دوره مزوزوئیک که با انقراض دایناسورها مطابقت دارد، شواهد نشان می دهد که سیاره به آرامی سردتر شد. دمای پایین باعث تشکیل یخ در قطب شمال و جنوب و سردتر شدن اقیانوس ها شد. از آنجایی که دایناسورها خونسرد بودند به این معنی که گرمای بدن را از خورشید و هوا به دست می آوردند نمی توانستند در آب و هوای بسیار سردتر زنده بمانند. با این حال برخی از گونه‌های حیوانات خونسرد، مانند کروکودیل‌ها، توانستند زنده بمانند. همچنین، تغییرات آب و هوایی ده ها هزار سال طول می کشید و به دایناسورها زمان کافی برای سازگاری می داد.
لوئیس آلوارز، فیزیکدان برنده جایزه نوبل، مخترع و پیشگام در زمینه تابش و تحقیقات هسته ای واردبود. او و پسرش، زمین شناس مشهور، والتر آلوارز، در حال انجام تحقیقات در ایتالیا بودند که لایه ای به ضخامت یک سانتی متر از خاک رس غنی شده با ایریدیم را در مرز KT کشف کردند. ایریدیوم روی زمین کمیاب است، اما در فضا رایج تر است. آلوارزها یافته های خود را در سال ۱۹۸۱ منتشر کردند و فرض کردند که لایه نازک ایریدیوم در پی برخورد یک شهاب سنگ، دنباله دار یا سیارک بزرگ با زمین رسوب کرده است. علاوه بر این، این برخورد بولید ( برخورد شهاب، دنباله دار یا سیارک با سطح زمین) می تواند باعث انقراض دایناسورها شود. در آن زمان، نظریه آلوارز آنقدر از فرضیه های رایج فاصله داشت که مورد تمسخر قرار گرفت. با این حال، به تدریج، دانشمندان دیگر شروع به یافتن شواهد ایریدیوم در مکان‌های مختلف در سراسر جهان کردند که نظریه آلوارز را تأیید می‌کرد.
سپس در سال ۱۹۹۱، یک دهانه شهاب سنگ عظیم به قطر ۱۱۰ مایل در لبه شبه جزیره یوکاتان کشف شد که تا خلیج مکزیک امتداد دارد. دهانه Chicxulub، همانطور که نامگذاری شد، به خاطر یک روستای مجاور نامگذاری شد. دانشمندان معتقدند بولید تشکیل‌دهنده آن تقریباً ۶ مایل قطر داشت، با سرعت ۴۰۰۰۰ مایل در ساعت به زمین برخورد کرد و ۲ میلیون برابر بیشتر از قوی‌ترین بمب هسته‌ای منفجر شده انرژی آزاد کرد.
داستان انقراض دایناسورها از کجا شروع شد؟
برخورد شهاب سنگ
حدود ۶۶ میلیون سال قبل یک شهاب آسمانی به زمین برخورد و در نزدیکی جایی که امروزه به آن مکزیک می گوییم سقوط کرد.
این برخورد به قدری شدید بود که زمین را لرزاند، امواج بزرگی در دریاها ایجاد کرد و حیوانات و گیاهانی را که در این ناحیه و اطراف آن زندگی می کردند به طور کامل از بین برد.
بر اثر این برخورد گرد و غبار زیادی ایجاد شد و سنگ ها و صخره ها در آسمان به پرواز در آمدند، این گرد و غبار کل سیاره را پوشاند، آسمان را تیره و تار کرد و به دنبال آن بسیاری از جنگل ها در آتش سوختند.
فوران آتشفشان ها
مسئله دیگر فوران آتشفشان ها بوده است، تا قبل از برخورد این شهاب سنگ به زمین نیز تعداد زیادی آتشفشان در بخشی از کره زمین که امروزه آن را هند می نامیم فوران کرده و دود و خاکستر و گاز زیادی در هوا پراکنده کرده بودند و نمی توان با اطمینان گفت که آیا برخورد شهاب سنگ در افزایش تعداد فوران این آتشفشان ها تاثیر داشته است یا خیر.
سرمای شدید، گرمای داغ
بعد از برخورد شهاب سنگ آسمان به قدری غبار آلود و تاریک شد که نور خورشید به کره زمین نمی رسید و همین مسئله باعث شد هوای زمین بسیار سرد شود.
پس از مدتی که گرد و غبار از بین رفت و نور خورشید به زمین تابید این بار گرمای داغ کره زمین را در برگرفت، گرمایی که نه حیوانات خشکی، نه حیوانات دریا و نه گیاهان آن را دوست نداشتند.
گرمای سوزان باعث شد گیاهان به خوبی رشد نکنند، حیوانات گیاهخوار از بین بروند و گوشتخواران دچار کمبود منابع غذایی شوند.
همه این عوامل دست به دست هم داد تا شرایط کره زمین برای زندگی دایناسورها بسیار سخت شود، اگرچه هنوز نمی توان به طور قطع گفت دقیقا کدام عامل باعث انقراض دایناسورها شده است.
موجودات دیگری که در کنار دایناسورها منقرض شدند
علاوه بر دایناسورها موجودات دیگری نیز بودند که نتوانستند خود را با شرایط جدید وفق دهند و منقرض شدند که از جمله معروف ترین آن ها می توان به پتروسورها (خزندگان پرنده)، پلسیوسورس ها (نوعی خزندگان آبزی)، آمونیت ها (نوعی جانور دریایی) و بسیاری از گیاهان و حیوانات دیگر اشاره کرد.
در مقابل بسیاری از موجودات از جمله حشرات، مارمولک ها، تمساح ها، پستانداران، پرندگان، کوسه ها، ماهی ها، خرچنگ ها، گل ها، سرخس ها و درختان توانستند جان سالم به در برده یا پس از این دوره پا به روی کره خاکی بگذارند.
هنوز علت دقیق این که برخی جانوران کوچک تر توانستند خود را با شرایط وفق دهند مشخص نیست، شاید چون به غذای کمتری نیاز داشتند یا می توانستند از باقی مانده گیاهان مرده استفاده کنند، برخی از آن ها توانایی تونل زدن زیر خاک را داشتند و بعضی نیز می توانستند با شنا در اقیانوس ها خود را به نقاط بهتر برسانند.
این حیوانات و گیاهان خانه های جدید پیدا کردند، به مرور زمان که گیاهان بزرگ تر و قوی تر شدند حیوانات نیز بزرگ تر شدند و جای دایناسورها را گرفتند.
عصر ماموت های پشمالوی بزرگ، کانگوروهای غول پیکر و نهنگ ها فرا رسیده بود اما در نهایت با خلق بشر این پستانداران بودند که حکومت بر کره زمین را از آن خود کردند.
آیا همه دایناسورها منقرض شدند؟
بسیاری از دایناسورها منقرض شدند اما نه همه آن ها!
شاید تعجب کنید اما پرندگان دایناسورهایی هستند که به حیات خود تا به امروز ادامه داده اند. پرندگان باستانی در کنار سایر دایناسورها زندگی می کردند، آن ها از شهاب سنگ و آتشفشان ها جان سالم به در بردند و در حال حاضر در کنار ما زندگی می کنند.
اگرچه دایناسورهای غول پیکر منقرض شدند اما ما می توانیم با بازدید از موزه ها و دیدن فسیل این حیوانات شگفت انگیز و مطالعه کتاب های مختلف اطلاعات جالبی درباره این موجودات به دست آوریم.
